คุณเคยมีอาการแบบนี้บ้างหรือเปล่า ทำงานรีบเร่งตอนกลางคืน หรืออ่านหนังสือสอบจนดึกดื่น แต่พอตัดสินใจที่จะนอนพักผ่อนกับนอนไม่หลับ หรือ อยู่ดีๆสมองก็พาคิดเรื่องนั้นเรื่องนี้ตอนกำลังจะนอนทำให้ไม่ยอมหลับจะหลับก็ปาเข้าตีสาม ตีสี่ หรือนอนแล้วตื่นเช้ามารู้สึกเพลียเนื่องจากหลับไม่สนิท หรือใครที่เลี้ยงลูกวันไหนที่ปล่อยให้เจ้าตัวเล็กออกไปเล่นชนสนุกสนานได้เรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ลูกสนุกมากแล้ว มีแต่อยากเล่นต่อไม่ยอมนอน

        คลื่นสมอง เป็นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าซึ่งได้มาจากการส่ง สัญญาณเคมีทางชีวภาพในร่างกายมนุษย์ การวัดพลังงานไฟฟ้าบริเวณสมองด้วย เครื่องมือ Electroencephalogram (EEG) เราสามารถอ่านค่าผลของการวัด และแบ่งคลื่นสมองของมนุษย์ตามระดับความสั่นสะเทือน หรือความถี่ ได้เป็น 4 กลุ่มใหญ่ ๆ ดังนี้

               ที่มาภาพ http://www.easyfreepatterns.com/patterns/68/view-original-image--68894.jpg

1. คลื่นสมองระดับเบต้า Beta Brainwave ( ความถี่ระหว่าง 14 – 30 Hz )
   เป็นคลื่นสมองที่เร็วที่สุด มีความถี่มากสุด สมองควบคุมจิตใต้สำนึกเมื่อใช้สมองเปิดรับข้อมูลพร้อมระบบประสาทสัมผัสทุกด้านเช่น การทำกิจกรรมต่าง ๆ ยิ่งกิจกรรมที่เราทำมีการคิดซับซ้อน ใช้สมอง ใช้พลังสมองมากเท่าไหร่ คลื่นสมองระดับเบต้าก็จะมีความถี่สูงขึ้นตามกิจกรรมที่เราปฏิบัติด้วย ซึ่งการใช้สมองในระดับนี้จะเกี่ยวกับความทรงจำระยะสั้น
   .

2. คลื่นสมองระดับอัลฟ่า Alpha Brainwave ( ความถี่ระหว่าง 8 – 13.9 Hz )
   เมื่อเราพักผ่อน ผ่อนคลาย และมีความสงบ (relaxation) แต่อยู่ในภาวะที่รู้สึกตัว สภาวะนี้จะทำให้รับข้อมูลได้ดีที่สุด สามารถเรียนรู้ได้ดี (superlearning) เข้าถึงและเรียกความจำได้ง่ายและรวดเร็ว พบบ่อยในเด็กที่มีความสุข และผู้ใหญ่ที่มีจิตสมดุล หรือผู้ที่นั่งสมาธิเป็นประจำ
   หรือในขณะร่างกายและจิตใจผ่อนคลาย สภาวะก่อนหลับในทางการแพทย์ คลื่นระดับนี้เหมาะกับการสะกดจิต เพื่อบำบัดโรคถือเป็นช่วงที่ดีที่สุดในการป้อนข้อมูลให้แก่จิตใต้สำนึก  สมองสามารถเปิดรับข้อมูลได้อย่างเต็มที่และเรียนรู้ได้อย่างรวดเร็วมีความคิดสร้างสรรค์  เป็นสภาวะที่จิตมีประสิทธิภาพสูง
   

3. คลื่นสมองระดับธีต้า Theta Brainwave ( ความถี่ระหว่าง 4 – 7.9 Hz )
   เมื่อมีการผ่อนคลายระดับลึก ความคิดสร้างสรรค์ (inspiration) คลื่นปัญญาญาณ เป็นคลื่นที่เราสามารถดึงข้อมูลจากจิตใต้สำนึกได้ (subconscious mind)การแก้ไขปัญหาโดยไม่รู้ตัว เป็นคลื่นระดับเดียวกับสมาธิระดับลึก (meditaion) เข้าถึงและเรียกความทรงจำระยะยาวได้ดี
   คลื่นสมองสภาวะนี้ จะมีความสุข ลืมความทุกข์ มีแต่ความปิติยินดีเป็นคลื่นสมองที่สะท้อนการทำงานของจิตใต้สำนึก (Subconscious Mind)
   

4. คลื่นสมองระดับเดลต้า Delta Brainwave ( ความถี่ระหว่าง 0.1 – 3.9 Hz )
   เป็นคลื่นสมองที่ช้าที่สุด เกิดขึ้นในขณะนอนหลับ สมองทำงานตามความจำเป็นเท่านั้น แต่กระบวนการของจิตใต้สำนึกจะจัดและเก็บข้อมูลอย่างต่อเนื่องเป็นช่วงที่ร่างกายกำลังพักผ่อนอย่างเต็มที่ หลับลึกโดยไม่มีความฝัน  จะรู้สึกสดชื่นเป็นพิเศษเมื่อยามตื่น

          จากที่กล่าวมาเกี่ยวกับการทำงานของคลื่นสมองจะเห็นได้ว่ายิ่งเราเครียด ทำงานรีบเร่ง ในภาวะเร้ามากจนเกินไปจะทำให้คลื่นสมองของเรามีความถี่สูงขึ้น ทำให้เราอยู่ในภาวะที่รู้สึกตัว เผลอไปคิดเรื่องนั้นเรื่องนี้ ซึ่งผลที่ตามมาก็คือ นอน แต่สมองไม่หยุดคิดหรือนอนไม่หลับนั่นเอง

          จากการศึกษาพบว่า เสียงของเครื่องดนตรีจะช่วย เปลี่ยนแปลงคลื่นสมองได้โดย มีหลายงานวิจัยบอกว่า คลื่นเสียงจากดนตรีประเภท
          :: เครื่องเบส เครื่องเคาะจังหวะเช่นกลอง จะไปกระตุ้นการทำงานของก้านสมอง (Brain Stem) และไขสันหลัง (Spinal Cord) ซึ่งเป็นส่วนที่รับผิดชอบในเรื่องการทรงตัว ประสาทสัมผัส การทำกิจกรรม แสดงท่าทางหรือที่เรียกว่ากายสมดุลย์
         :: คลื่นเสียงจากดนตรีประเภทขลุ่ยหรือบรรดาเครื่องเป่าและเครื่องสาย เช่น กีตาร์ ไอโอลิน จะไปกระตุ้นการทำงานของสมองส่วนอารมณ์ ที่เรียกว่า ลิมบิก ซิสเต็ม (Limbic System) ซึ่งจัดอยู่ในสมองส่วนกลางของมนุษย์เรา ควบคุมเรื่องของอารมณ์ ความเกลียด โกรธ ความเร่าร้อน
         :: คลื่นเสียงจากดนตรีประเภทเครื่องสายเสียงสูง เช่น พิณตั้ง ออร์แกน หรือระฆัง จะไปกระตุ้นการทำงานของสมองส่วนนีโอคอร์แท็กซ์ (Neocortex) หรือที่รู้จักกันในนามของสมองส่วนปัญญานั่นเอง 
          :: เครื่องดนตรีประเภท เปียโน มีพลังในการกระตุ้นสมองในทุกๆ ส่วน ดังที่ได้กล่าวไว้ข้างต้น โดยเฉลี่ยอย่างละเท่าๆ กัน โดยเครื่องดนตรีที่ต่างกัน จะทำให้คลื่นเสียงออกมาต่างกัน ซึ่งมีผลต่อร่างกาย อารมณ์ จิตใจที่ต่างกันไปด้วย

      { จากหลักการสู่การปฏิบัติ }

          จากการศึกษาทำให้ทราบว่าการฟังเพลงในแต่ละแบบที่แตกต่างกันจะทำให้คลื่นสมองของเราเปลี่ยนแปลงความถี่  และคลื่นสมองที่เกี่ยวกับการนอนที่ทำให้หลับลึกตื่นขึ้นมาแล้วรู้สึกสดชื่นที่สุดคือ คลื่นความถี่ระดับเดลต้า ดังนั้นหากมีอาการนอนไม่หลับ ลอง ค้นหาเพลงที่สามารถสร้างคลื่นความถี่เดลต้าจาก youtube มาฟัง จะช่วยได้มาก ลองเปิดฟังแล้วจับความรู้สึกเราไปกับเสียงดนตรี จะช่วยให้ใจสงบและหลับง่ายลง

         วิธีนี้ใช้ได้กับทั้งเด็ก และในผู้ใหญ่  เพราะได้ทดลองกับตัวเองแล้วรู้สึกว่า จะมีอาการผล็อยหลับไป และรู้สึกสดชื่น เมื่อตื่นขึ้นมา และได้ลองทดสอบกับลูก ก็ได้ผลเช่นเดียวกัน คือลูกหลับง่ายขึ้น และไม่มีอาการละเมอพูดเวลานอน ซึ่งแต่ก่อนเวลาลูกไปเล่นกับเพื่อน สนุกสนาน ทั้งวันพอนอนมักจะละเมอพูดออกมา แต่พอใช้การบำบัดด้วยการฟังเพลงคลื่นเดลต้าก่อนนอน สังเกตว่าอาการเหล่านี้หมดไป แสดงว่าลูกหลับลึกมากขึ้น และลูกสาวพอตื่นขึ้นมาจะอารมณ์ดียิ้มแย้มแจ่มใส ไม่ร้องโยเย

          แต่อย่างไรก็ตามสิ่งที่ต้องระวังสำหรับในผู้ใหญ่คือ เมื่อเปิดเพลงฟังแล้วเราต้องจับความรู้สึกไปกับเสียงเพลงคือ ไม่ใช่ว่าเปิดเพลงแล้วปล่อยให้สมองคิดเรื่องอื่น แบบนี้จะทำให้เราปล่อยคลื่นความถี่สูงออกมาเรื่อยๆ จะได้ผลช้า ทางที่ดีปล่อยอารมณ์และความรู้สึกไปกับเสียงเพลง และถ่วงทำนองจะเห็นผลเร็วกว่า

          ตัวอย่างเพลงที่ผู้เขียน ค้นพบจาก ยูทูปแล้วใช้ได้ผล ลองฟังตามลำดับดูนะคะ
         1.กล่อมนอน ฝึกจิต ปรับคลื่นสมอง เสียงผู้หญิง
            https://www.youtube.com/watch?v=4A3W9zwrFqQ

         2. เพลงสำหรับการนอนหลับ - คลื่นเดลต้า - การนอนหลับลึก - เพลงผ่อนคลาย 1 ชั่วโมงของการนอนหลับ
            https://www.youtube.com/watch?v=9ZR8Ty05UbM

            หวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความนี้จะมีประโยชน์ต่อผู้อ่านทุกท่าน เพราะเคยประสบมา รู้ว่าเวลานอนไม่หลับแล้ว ทรมานมากแค่ไหน ตอนเช้าต้องลุกมาทำงานทั้งที่ร่างกายอ่อนเพลีย ระโหยโรยแรง หงุดหงิดง่าย จะทำงานสมาธิก็ไม่พอที่จะขับเคลื่อนทำอะไรไม่ได้ ขอฝากไว้อีกอย่างว่านอกจากจะฟังแค่เพลงแล้วการกินอาหารที่มีประโยชน์ โดยเฉพาะสารอาหารที่ช่วยบำรุงสมอง ช่วยให้เราแจ่มใสมีสุขภาพดีด้วย เช่น การทานอาหารที่มี DHA หรืออาจเป็นอาหารเสริมที่มี DHA ก็จะช่วยให้สมองของเราทำงานได้ดีขึ้นเช่นกัน
          ขอให้ทุกโชคดี สมองแจ่มใส หลับพักผ่อนให้เพียงพอทุกท่านค่า มีเรื่องดีจะเล่าให้ฟังใหม่เจอกันในบทความต่อไป